Sunday, December 6, 2009

AFTERMATH OF TRAUMA: HOW TO REMAIN HEALTHY

AFTERMATH OF TRAUMA: HOW TO REMAIN HEALTHY

by Dr. Abbas Azadian, MD & Jean Hackney


Over the past few months I have been frequently asked about the psychological consequences of the terror in the United States and in particular the tragedy in New York City on the 11th September. What are the implications of the New York tragedy for teachers and learners? Are there students in your classrooms who had friends, family in New York at that time, or who are newcomers from wartorn countries in danger of retraumatization by the tragedy?

People wonder what kind of psychologi­cal reactions they should expect. They wonder how long the effects are going to last and how severe they are going to be. To provide an honest answer I have to say that we do not know. In North America, we have never been in a similar situation in terms of the magnitude of the tragedy and losses and the degree of coverage by the media. We know that the closeness of people to the source of trauma affects their reactions.

One man who escaped the tragedy said: "I am traumatized for life!" He may not have a degree in psychology or may not be a psychiatrist but he is right in his cynical anticipation. People who observed the trauma first hand and those who escaped it narrowly may be traumatized for life. Who can forget those horrifying scenes?

One woman was in a business meeting on the 70th floor when the first plane crashed. "We could not see the plane coming toward us but we saw fire, smoke and papers", she said. She made it to the 44th floor when the second plane hit the opposite side of the building. "The building swayed probably about two feet. I thought at that point it was going to topple over. That was the moment I was probably the most scared."

She may remain scared for the rest of her life when she is walking up or down any stairwells. These people not only observed the most terrible scenes possible, they narrowly escaped certain death as well. The closeness to trauma and the magnitude of what they observed will put them at major risk of a psychi­atric disorder.

People are different and have different characters and backgrounds. They react to events differently. In general, the immediate behavioral reactions may include anxiety, depression, irritability, numbness and detachment. These people may feel that they are walking in a void. They may not be able to connect to others. There may be a sense of loss of time and space as though they are walking in space and daydreaming. They may be confused and not able to recognize where they are and who they are.

This confusion may lead to a more distressing phenomenon. Being confused about time and place, the victims may think that the events are happening again. They re-experience the events as though they are occurring. For the victim this experience is as real as the original event. During these times they may react with horror. Their heart may start racing and they may have difficulties breathing. They could become nervous and develop muscle tension. They may scream and try to run away. They will be detached from their environment.

These behavioral and physiological responses will not be limited to when they are awake. They may have difficulty falling asleep. They review the events again and again. Eventually when they sleep they re-experience the events in their dreams. They wake up from night­mares screaming and drenched in sweat. They may be confused or look frightened. They do not know where they are. Their heart starts racing again. They may not be able to go back to sleep for the rest of the night. This is going to affect their ability to concentrate and think. Their memory will be slow. They feel tired and cannot function or relate to others easily.

Victims of a tragedy as horrifying as this are going to react to these terrible events emotionally as well. The feeling of terror will continue. They feel unsafe. This includes a sense of being unable to protect themselves. The experience leaves a deep sense of distrust in them and they may not be able to rely on others when they need to. They cannot trust others. They feel helpless and think that their actions cannot change or influence current situations. They feel numb, empty and used up. They may have a dull sense of terror, horror, and rage about what happened and may not be able to express these feelings. These events will change the way they look at themselves, the world and others.

These reactions will not be limited to people who observed the tragedies first hand or were within the vicinity of the events and so at risk. They may happen in people who have been repeatedly watching these events on television. The risk is lower, the severity of reaction less and the length of reaction is shorter. Nevertheless the risk exists and we all have to be watchful and try to protect ourselves.

People react to stress in differ­ent ways; however, there are common behaviors that teach­ers might see in the classroom as a result of such a tragedy.

There may be disruptions that learners experience around the tragedy, and this may mean that:

Some learners may not be prepared to learn. They may be apathetic, being uninterested in learning. Their emotional distress may get in the way of academic progress

Some learners might be unusually quiet or withdrawn

There might be increased absenteeism (complaints of headaches, stomach­aches, or other symptoms of illness)

There might be outbursts of anger, irritability or sudden changes in mood

Learners might appear more distracted than usual; have poor concentrations, attention problems, restlessness, or daydreaming

Some learners might be lethargic, tired and perhaps sleep in class

Classroom management may be more difficult; teachers may have to deal with regressive, withdrawn or disruptive behavior.

You might not be aware of the effects of long-term disruptions immediately. Problems might not surface until weeks, months, or even longer after the disaster. As teachers, there are things you can do in the classroom around the tragedies of the past few months. Provide classroom activities that will help to learn how to cope with difficulties:

Provide activities that encourage learners to share experiences and express feelings

Introduce a study unit that focuses on learning about disasters

Prepare a study project on health and safety to give students a feeling of competence, confidence and control in being able to handle disaster tragedies

Teachers may face greater strains if they are having disaster related difficulties of their own. Take care of yourself. You might find that the classroom activities create stresses for you as well. You will be a greater help to students and your colleagues if you can acknowledge your own experiences and feelings.

Teachers are continual learners. Some general knowledge around trauma can be helpful to yourself and the learners. Trauma can be isolating and people may feel separated from one another. To avoid this, try to share your feelings and thoughts with others. Seek support from friends, family and co-workers on the one hand and help them to deal with this tragedy on the other. Allow yourself to cry; it provides a good relief and release. Write, draw or use any other medium to record your thoughts and emotions. Spend more time with your loved ones. Plan some outdoor activities. Go for a walk. Listen to music. Do exercises. You do not have to follow the news channels all day long. Give yourself a break.

In particular, be mindful of children. Make yourself available to them so that they know they could talk to you. There is nothing wrong with showing emotions, like crying, in front of children. It tells them that you are a normal human being who cares for the well being of others and feel hurt when others are hurt. But remember not to show excessive distress and anxiety in front of them. Remind them that despite isolated events like this, no matter how horrible the event, they are still living in a relatively safe place in this country. And remember that disasters may also provide an opportunity to change and grow and become stronger. Tragedies may bring us closer to each other. The last thing to remember is that if you did all of these and you still experi­ence difficulties, then you should talk to professionals. In particular, talk to your family doctor.

Many people who experience tragedy so closely could be affected for the rest of their life. They are going to love but not the way they used to. They are going to live but not how they used to. They are going to work but not the way they used to. They have changed for life. They may even become stronger.

Wednesday, November 18, 2009

بیماریهای روحی- روانی و گسترش خودکشی

در هفته ای که گذشت به دنبال خودکشی دروازه بان تیم ملی آلمان و تیم هانور آلمان، معضل خودکشی به موضوع اصلی بسیاری از روزنامه های دنیا بدل گشت.

روبرت انکه[1]، همسرش و لیلا دختر 8 ماهه ای که سرپرستی او را تقبل کرده بودند در مزرعه ای در نزدیکی هانور زندگی میکردند. روبرت انکه از سال 2003 دچار افسردگی شده بود و از سال 2006 وقتی که دختر دو ساله اش مرد حالت افسردگی شدیدتری پیدا کرده بود. همسر انکه میگوید که هنگامی افسردگی این دروازه بان ملی شور و حال و امید خود را از دست میداد.[2] روانشناس او میگوید انکه دچار ترس از شکست خوردن بود.

آیا خودکشی مشکل بزرگی است؟ آیا ارزش بحث و بررسی دارد؟ در زمانه ای که منابع مالی و انسانی محدود میباشد آیا ارزش دارد قسمت قابل توجهی از این منابع به بحث در باره خودکشی و جلوگیری از آن پرداخته شود؟

سازمان بهداشت جهانی تخمین میزند که در سال 2000 میلادی 815000 نفر خود را از طریق خودکشی از بین برده اند. این میزان 60 درصد از میزان خودکشی در نسل قبل بالاتر میباشد.[3]

به نظر میرسد این اعداد میزان واقعی مشکل را نشان نمیدهد. در سال 2000 هنوز اطلاعات دقیقی در مورد کشورهای بلوک شرق سابق وجود نداشت و اطلاعات در مورد چین هم محدود میباشد. حدس زده میشود که تنها در چین 300000 نفر در سال از طریق خودکشی میمیرند.[4]

خودکشی در کانادا:

در کانادا هم معضل خودکشی مشکل بزرگی است. به طور مثال در مطالعه ای نشان داده شد که از سال 2000 تا 2003 به طور متوسط 3/11 در 100000 نفر از طریق خودکشی جان خود را از دست دادند. در مردها این در میزان 9/17 در صدهزار نفر و در زنها 5 درصد هزار نفر بود.[5] به عبارت دیگر حدود 4000 نفر در سال با خودکشی جان خود را از دست میدهند.

مطالعات بعد از جنگ جهانی دوم نشان میدهد که خطر خودکشی در مردها به تدریج با افزایش سن اضافه میشود. در عین حال از سال 1980 به بعد دیده شد که میزان خودکشی در گروه سنی 29-25 افزایش ناگهانی پیدا کرد. در زنها میزان خودکشی در سنین 49-45 به اوج خود میرسد.

میزان خودکشی در مناطق مختلف کانادا هم متفاوت میباشد. به طور کلی در مناطق سردسیر شمالی کشور یعنی نونوات، یوکان و منطقع شمال غربی[6] بسیار بالاتر از سایر مناطق میباشد. مثلاً در بین سالهای 2000 تا 2003 میزان خودکشی در میان هر صدهزار نفر ساکن این مناطق 6/86 نفر بود. در نیو فاندلند[7] این میزان برای هر صدهزار نفر تنها 3/7 میباشد. اگر این سه منطقه کم جمعیت کانادا را در نظر نگیریم، استان کبک بالاترین میزان خودکشی را با 3/16 خودکشی برای هر صدهزار نفر دارد در حالی که این نرخ در انتاریو 8/7 میباشد.[8]

میزان خودکشی در میان گروههای مختلف هم متفاوت میباشد. به طور مثال میزان خودکشی در میان ساکنان بومی کانادا و به خصوص در میان مردهای جوان بسیار بالا است ، ولی میزان خودکشی در میان مهاجرین به کانادا بسیار پایینتر میباشد و تفاوت میزان خودکشی بین مردان و زنان مهاجر هم کمتر میباشد. قابل توجه است که میزان خودکشی در میان مهاجرت شباهت بیشتری به میزان خودکشی در کشورهایی که این مهاجران از آن آمده اند دارد. این مسئله تأثیر عوامل فرهنگی در خودکشی را نشان میدهد.[9]

خودکشی در سایر کشورها

میزان خودکشی در بسیاری از کشورهای غربی شبیه کانادا است. میزان خودکشی در کانادا در سال 1977 از آمریکا فزونی گرفت و این تفاوت مختصر هنوز ادامه دارد. پیدا کردن علت خاصی که تفاوت میزان خودکشی در کشورهای مختلف را بتواند توضیح بدهد دشوار است. بر اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی[10] میزان خودکشی در ایران 2/0 در صد هزار میباشد در حالی که بلاروس 1/35 و در روسیه 3/34 می باشد. در سایر کشورهای اسلامی هم میزان خودکشی پایین میباشد. ولی همین روند را در یونان و مکزیک هم میتوان دید. طبیعتاً میتوان انتظار داشت که میزان خودکشی های ذکر شده در بعضی کشورها دقیق نباشد زیرا روشهای جمع آوری اطلاعات و دقت عمل کشورها در ارائه آمار میتواند متفاوت باشد. مسائل سیاسی هم در نحوۀ گزارش و میزان گزارش میتواند تأثیر منفی بگذارد. به طور مثال به دلیل برخورد سیاسی کشور چین تا دهۀ هفتاد بیماری افسردگی حتی به رسمیت شناخته نمیشد.

صرف نظر از اینکه رسانه های به دلیلی به مسئله خودکشی توجه کنند یا نه- همانند موضوع خودکشی دروازه بان تیم ملی آلمان- خودکشی جان افراد زیادی را تهدید میکند. بعضی از افراد به میزان بیشتری در خطر خودکشی میباشند. خودکشی انکه بعضی از این خطرات را برجسته کرده است: افسردگی شدید، از دست دادن عزیزان و ناتوانی در برخورد با عوارض این مسئله از جمله عواملی است که در مورد این دروازه بان قابل توجه است.

در مصاحبه ای با دویچه وله سمیرا شیرمردی که به حرفه خبرنگاری در ایران اشتغال دارد میگوید "مسئلۀ افسردگی در میان ورزشکارانی وجود دارد که باعث شده ما شاهد ورزشکاران افسردۀ زیادی باشیم." این خبرنگار به برخورد منفی جامعه به بیماریهای روحی اشاره میکند و میگوید: "مطرح کردن بحث افسردگی روحی خیلی سخت است. یعنی هیچ ورزشکار یا هیچ باشگاهی اجازه نمیدهد که فرد ورزشکار به عنوان شخصیتی افسرده معرفی شود، چون آن وقت انگهای بسیار دیگری هم به او میچسبانند که مثلاً دیوانه شده، باید از او فاصله گرفت و مواردی از این دست. برای همین خیلی کم مطرح میشود. ما فقط خودمان شاهد این هستیم که بعضی از ورزشکارانمان افسرده اند، وگرنه جایی اعلام نمیکنند که اینها مشکل دارند."[11]



[1] Robert Enke

[2] Toronto Star, November 13, 2009, page S9

[3] Bertolote, JM et al. Suicide and Mental Disorders: do we know enough? Br. J. Psychiatry. 2003;183:382-383

[4] Eddleston M, Gunnell D. why suicide rates are high in China. Science, 2006;311:1711-1713

[5] Statistics Canada. Mortality, summary list of causes: 2003 Catalogue No 84F0209XIE Ottawa (ON): Statistics Canada; 2006

[6] Nunavut, Yukon and North West Territories

[7] Newfoundland and Labrador

[8] Sakinofsky I. The epidemiology of suicide in Canada. In: Leenaars AA, et al. Suicide in Canada. Toronto ( ON); University of Toronto Press; 1998.

[9] Burvill PW. Migrant suicide rates in Australia and in country of birth. Psychological medicine. 1998; 28:201-208

[10] World Health Organization (WHO) country reports and charts. Geneva: WHO;2006

[11] http://www.dw-world.de/popups_printcontent/0,,4897852,00.html

یک یا دو شکلات، نگاهی متفاوت به مسائل ایران

سخنرانی در میان گروه ندای صلح و آزادی شنبه 7 نوامبر در رستوران دوستان


از من خواسته اند در عرض ده دقیقه نظرات خودم را در مورد مسائل امروز ایران بیان کنم. کاری دشوار به خصوص که بعد از دکتر مریدی و آقای زرهی باید صحبت کنم که سیاستمدارتر و سخنور تر از من هستند.
نمیخواهم زیره به کرمان ببرم زیرا هر چه در مورد مسائل سیاسی ایران بگویم شما بهتر از آن خبر دارید، بیشتر از من مسائل را تعقیب کرده اید و تحلیلهای بیشتری خوانده اید. اجازه بدهید در زمینه ای صحبت کنم که در آن واردتر هستم و آن هم روانشناسی فردی است. شاید ربطی هم بین آن زمینه و مسائل امروز ایران پیدا کردم.
اخیراً مطلبی در مورد مطالعه ای در دانشگاه استنفورد میخواندم. بچه های 5-4 ساله را در یک کار تحقیقی شرکت داده بودند. به آنها میگفتند که شما میتوانید همین الان یک دانه شکلات را انتخاب کنید و اتاق را ترک کنید. ولی یک امکان دیگر هم به این بچه ها داده شده بود. به این بچه ها گفتند که اگر 15 دقیقه در این اتاق بمانی بجای یک دانه شکلات دو تا شکلات خواهی گرفت. اکثر شما میتوانید حدس بزنید که نتیجه آزمایش چه شد. 70 درصد بچه ها یک دانه شکلات را برداشتند و از خیر شکلات اضافی در ازای 15 دقیقه انتظار گذشتند. خوب این مطالعه مهمی نبود و ربطی هم تاکنون به مسائل ایران ندارد.
نکته ای که معمولاً بیماران من بارها از من سوال میکنند این است که چه موقع تحولات ایران به نتیجه میرسد و این نتیجه چه خواهد بود. نمیدانم چرا از من پزشک سوال میکنند و سراغ سیاستمداران حرفه ای نمیروند. من از چند زاویه به این سوالها فکر کرده ام.
یکی از زوایا این است که اگر همین امروز این اعتراضات خاموش بشود و هیچ تغییر دیگری هم پیش نیاید، که اینطور نخواهد شد، این جنبش ضربه خود را به رژیم اسلامی ایران زده است، اعتبار آن را از بین برده است و در سیستم آن رخنه ایجاد کرده است. ولی حاصل نهایی بستگی به آن 15 دقیقه انتظار دارد. شاید بپرسید چطور؟
وقتی کاوشگران مطالعه فوق الذکر بعد از 25-20 سال به سراغ آن بچه های 5-4 ساله رفتند، دیدند که بچه هایی که توانسته بودند 15 دقیقه برای شکلات دوم منتظر بمانند در مجموع در زندگی موفقتر بودند. به طور مثال آنها از نمره ورودی بالاتری به دانشگاه برخوردار بودند و در سطوح بالاتر تحصیلی قرار داشتند. بعنی توانایی کنترل خود و دیسیپلین درونی که محتاج سختتر کار کردن است در موفقیت آتی این بچه های تأثیر گذاشته بود.
همین مسئله در مورد جنبش ما صادق ایت. تا چه حد قدرت انتظار داریم، توان کار کردن داریم و دیسیپلین درونی داریم تا دست به کار مداوم بزنیم وبه تدریج خواسته های بالاتری را مطرح کنیم؟
ساختن یک جامعه کار یک روز و دو روز نیست. ساختن جامعه کار طولانی و طاقت فرسایی است. دکتر مریدی در مورد نمونۀ موفق کانادا صحبت کرد و اینکه در اینجا علیرغم تفاوتها انسانها میتوان در کنار هم در آرامش زندگی کنند و از آزادی برخوردار شوند. همۀ ما میدانیم که کانادا یکی از بهترین کشورهای جهان است. ولی راه درازی دارد تا به یک کشور ایده آل نزدیک شود و از بعضی جهات متاسفانه راه عکس را طی میکند و آن مسئله عدالت اجتماعی است.
40 سال پیش 40 درصد جامعه کانادا صاحب 60 درصد امکانات این کشور بود. 4 سال پیش 20 درصد جمعیت صاحب 80 درصد امکانات کشور بود. فاصله فقیر و غنی عمیقتر شده است. بیشتر از 30 درصد افرادی که در تورنتو زندگی میکنند زبر خط فقر زندگی میکنند. برای ایجاد تغییر کار طولانی همدلی نیروهای روشن بین اتحاد عمل در عین تفاوتهای فکری لازم است.
در مورد ایران هم همین مسئله صادق است. میتوانیم خودمان را اکنون به یک شکلات قانع کنیم. مقداری آزادی مطبوعات و آزادی حرف زدن و آزادی تجمعات بدست بیاوریم – شاید ما تبعیدیها به این حق برسیم که بدون درد سر به کشور خود برگردیم، امری که حق طبیعی همه ما است. ولی باید در نظر بگیریم که میتوانیم و باید خواسته های بالاتری را در نظر بگیریم. باید نه تنها خواهان فضای دموکراتیک برای مردم کشور خود باشیم بلکه باید خواهان عدالت اجتماعی هم باشیم. خواستار کاهش تفاوتهای اجتماعی و اقتصادی جامعه هم باشیم ولی در مقابل باید حوصله انتظار را هم داشته باشیم.
از یکی از این بچه هایی که توانسته بود 15 دقیقه صبر کند و اکنون دکترای خود را در علوم مغزی میگیرد پرسیدند: "چگونه توانستی 15 دقیقه صبر کنی؟" گفت "خیلی سخت بود. سعی کردم ذهن خود را مشغول یک کار مفید کنم." آیا میتوانیم به جای صرف ساعتها وقت برای مطالعه تمامی سایتهای خبری وقت خود را صرف یک کار مفیدتر کنیم تا با توان بیشتر همراه این جنبش باشیم؟ آیا میتوانیم، هر یک در زمینۀ کار خود، بررسی جنبه ای از جامعه ایران داشته باشیم تا با توان بیشتر در خدمت تحولات این کشور باشیم؟ یا حوصله نداریم و ترجیح میدهیم همان یک شکلات را بگیریم و از خیر انتظار و کار سخت در حال انتظار بگذریم؟
از شما تشکر میکنم که مرا در جمع خود پذیرفتید و به سخنان من گوش دادید.

http://www.youtube.com/watch?v=rcvyX2Y5bas

Friday, October 30, 2009

افکار و رفتارهای متمایل به خودکشی

دکتر عباس آزادیان- آزاده مویدی

افکار و رفتارهای متمایل به خودکشی

همۀ ما برخی اوقات در شرایط دشوار زندگی احساس ناتوانی میکنیم. اما اکثر افراد این مشکلات را بررسی میکنند، با آنها مقابله میکنند و این مراحل دشوار را پشت سر گذاشته، و با امید و پشتکار به زندگی خود ادامه میدهند. عده ای توان حل مشکلات خود را ندارند و دچار احساس ناتوانی میشوند. چرا بعضی افراد انعطاف پذیر تر از دیگران هستند؟ در صورتی که عده ای دیگر دچار یاس میشوند و در مقطعی از زندگی خود دست به خودکشی میزنند؟

این روزها گزارشات فراوانی در مورد خودکشی در رسانه ها و یا اخبارهای محلی وجود دارد. در پنجاه سال اخیر، درصد خودکشی ها در سراسر جهان افزایش یافته است. به گزارش سازمان بهداشت جهانی هر سال بیش از یک میلیون نفر در سراسر جهان اقدام به خودکشی میکنند. در کانادا 4076 تن در سال 1999 اقدام به خودکشی کردند. این آمار نشان میدهد که خود کشی خطر عمده ای برای اکثر جوامع به شمار می آید.

چند نفر از شما شنیده اید و یا با افرادی مواجه شده اید که خواستار پایان دادن به زندگی خود بوده اند؟ دوستی تعریف میکرد که در دوران تحصیلات دانشگاهی چندین بار با دانشجویانی که تحت فشارهای شدید روحی و تحصیلی با نا امیدی و یا ترس مواجه بودند و دست به خودکشی زده بودند مواجه شده بود. در گفتگوهای دیگری دوستان با اطمینان کامل میگفتند که این گونه اتفاقات هرگز برای آنان پیش نخواهد آمد. ولی در عین حال این دوستان نگرانی خود را دربارۀ از دست دادن کنترل وقتی فشارهای زندگی زیاد میشود ابراز میکردند. دانش آموز 14 ساله ای قبل از اقدام به خودکشی در نامه هفت صفحه ای مینویسد که "او دیگر تحمل اذیت شدن در مدرسه را ندارد".[1] مرد 50 ساله ای وقتی مقدار زیادی سرمایه را در سقوط بازار بورس از دست میدهد دست به خودکشی میزند. میتوان مشاهده کرد که خودکشی در طبقات، سنین و یا جوامع مختلف اتفاقی رایج است.

از دیدگاه پزشکی فکر کردن به خودکشی عوامل روانی متعددی دارد. بیش از 90 درصد از خودکشیها در اختلالات خلفی و یا سایر بیماریهای روانی شامل از فشار روحی، افسردگی، شرم، احساس گناه، نا امیدی، اضطراب زیاده از حد، درد جسمی، و یا سایر شرایط نامطلوب دارند. اگر این ناهنجاریها نادیده گرفته شوند و برای درمان آنها اقدام نشود میتوانند منجر به خودکشی گردند. از طرف دیگر بخش قابل توجهی از کسانی که اقدام به خودکشی میکنند در واقع قصد کشتن خود را ندارند و فقط برای جلب توجه و یا به نوعی "فریاد برای کمک، ابراز نا امیدی و تمایل به فرار از شرایط" دست به این اقدام میزنند. بنابراین گفته های سطحی در این مورد باید جدی گرفته شود. بیشتر افراد بر این باورند که که کسانی که در مورد خودکشی صحبت میکنند، هرگز اینکار را نخواهند کرد. در حالیکه واقعیت برعکس است. اکثریت قابل توجه افرادی که دست به خودکشی میزنند قبلاً در مورد آن صحبت کرده اند. رفتارها و افکار در این مورد به مرور زمان شکل گرفته و توسعه می یابد. از دیدگاه روانشناسی، حوادث نامطلوب گذشته ممکن است برخی را دچار نا امیدی کند ولی عوامل استرس زای روزانه میتواند باعث گسترش بیشتر عوارض بیماری روحی روانی شود تا جاییکه فرد احساس کند راه فراری وجود ندارد.

تحقیقات علمی نشان داده است که تمایل به خودکشی با سن افزایش می یابد. از این نظر گروه سنی بزرگسالان بالاترین آمار خودکشی را دارند. برای درک آگاهانه و بهتر در مورد ماهیت خودکشی در این گروه سنی باید به عوامل اجتماعی، فرهنگی یا اقتصادی توجه کنیم. از جمله این عوامل بیکاری و کاهش نقش اقتصادی، افزایش طلاق و اثر مهاجرت و تأثیر آن در تغییر روابط خانوادگی میباشد. همچنین از دست دادن بستگان نزدیک یا همسر، احساس طرد شدن یا بیگانگی، انتقام، گناه، شرم فرهنگی که همراه است با ترس از دست دادن موقعیت اجتماعی از جمله عوامل دیگری است که باعث خودکشی میشود. باری بر روی دوش اعضای خانواده و آشنایان بودن و یا احساس قربانی شدن و نا محبتی دیدن هم میتواند باعث خودکشی بشود.

مطالعات نشان میدهد که تعداد خودکشی در میان کشورها و ملیتهای مختلف متفاوت است. الگوهای فرهنگی در این تفاوت میزان خودکشی نقش دارند. خانم تحصیل کرده ای را در نظر بگیرید که تحصیلات عالی دارد و از شغل خوبی برخوردار است و با خوردن تعداد زیادی قرص اقدام به خودکشی میکند. او فردی منطقی به نظر میرسد و از اعتماد به نفس بالایی برخوردار است. راجع به دلایل مربوط به این موضوع جستجو میکنیم و میفهمیم که او بعد از فروپاشی نامزدی خود به خاطر احساس شرم خانوادگی تحت فشار روحی شدید قرار گرفته و در یک برخورد نامطلوب، دقایقی بعد از گریۀ فراوان دست به خودکشی میزند. بنابراین اکثر خودکشیها مبتنی به مسائل گوناگون اجتماعی- روانی هستند.

همانطور که ریشۀ خودکشی به مسائل گوناگون اجتماعی- روانی مربوط است نوع خودکشی هم جنبۀ فرهنگی- اجتماعی دارد. به طور مثال خودکشی از طریق آتش سوزی در برخی از ملیتها رایج تر است و نوعی اعتراض به سنتهای اجتماعی که زنان را محدود و مورد خشونت و آزار قرار میدهد میباشد.

آمار نشان میدهد که زنان بیشتر دست به خودکشی میزنند ولی تعداد مرگ و میر مردان بالاتر است. برخی از متخصصین پزشکی معتقدند که مردان برای اینکار از راههای موثرتر و احتمالاً خشن تری مانند اسلحه، حلق آویر کردن، پریدن از بلندی، تصادفات اتومبیلی برنامه ریزی شده، بریدن رگها و غیره استفاده میکنند. زنان بیشتر با خوردن داروی زیاد، مواد سمی و در برخی از جوامع از طریق آتش سوزی خودکشی میکنند. در بعضی موارد استفاده از مواد مخدر و الکل نیز نقش مهمی در این رابطه داشته است.

کسانی که تمایلات و یا فکرهای منجر به خودکشی در آنان پدیدار است معمولاً، و نه در همۀ موارد، دچار مسائل زیر میباشند:

1- اشتغال ذهنی به مرگ

2- احساس انزوای اجتماعی و یا فردی

3- حواس پرتی، اضطراب و افسردگی شدید، نا امیدی و ترس

4- درگیر مسائل گذشته بودن و همواره فکر و صحبت از شکست کردن

5- نا امید از شرایط و باور به اینکه بهبودی امکان ندارد

پیشگیری از بیماری روانی و فشارهای روحی استرس زا و کمک گرفتن از پزشک خانواده، روانپزشک، مشاور خانوادگی و مددکار اجتماعی از جنبه های مهم درمان است. همانطور که هفتۀ گذشته در مقاله "بیماریهای روحی- روانی و برخورد جامعه" مطرح شد، بسیاری از مردم از ترس انزوای اجتماعی از رجوع کردن به مراکز روان درمانی خود داری میکنند. تحقیقات علمی نشان داده است که داروهای ضد افسردگی موثربوده و عوارض بیماری را کاهش میدهند و خطر خودکشی را کم میکنند. شناخت درمانی[2] روشی است برای تقویت دستاوردهای مثبت فکری و بالا بردن اعتماد به نفس و بررسی انتظارات غیر واقعی و عواملی که باعث اختلالات عاطفی و روانی میشود. اگر به خاطر داشته باشید گفته شد که افکار خودکشی به مرور زمان شکل گرفته و توسعه می یابد، بنابراین اقدام به درمان باید از مراحل اولیه بیماری شروع گردد.


Canadian Journal of Psychiatry Vol 48 No5 June 2003

Canadian Journal of Psychiatry Vol 52 No 6 June 2007

Holinger P, Offer D, Barter J, Bell C, Suicide and Homicide among Adolescents: NewYork, The Guilford press 1994



[1] The Globe & Mail “14 year old suicide victim” Nov 27, 2000

[2] Cognitive- behavioural therapy

Friday, October 23, 2009

بیماریهای روحی –روانی و برخورد جامعه

دکتر عباس آزادیان- آزاده مویدی[1]

بیماریهای روحی –روانی و برخورد جامعه

در گذشته ای نه چندان دور وقتی افرادی با رفتارهای غیر عادی در محله ای زندگی میکردند –در واقع در محله سرگردان بودند- بچه های محل به دنبال آنها راه می افتادند، آنها را مسخره میکردند و با همدیگر میخواندند که "دیوانه – دیوانه"! شاید چنین پدیده ای اکنون کمتر دیده شود، ولی برخورد با تحقیر و تمسخر از یک طرف و ایجاد ترس و رعب از بیماریان روانی از طرف دیگر امری استثنایی نیست.

بیماریهای روانی ویژگیهای مختلفی دارند. با این وجود، در جوامع امروزی ترس و برداشت غلط نسبت به بیماریهای روانی رایج است. این سوء تعبیر، موجب میشود که افراد مبتلا به بیماریهای روانی و یا کسانی که دارای نشانه های و عوارض بیماری روانی هستند از به کار گیری روشها و متدهای گوناگون و موثر برای بهبودی و سلامت روان خودداری کنند.

افراد مبتلا به مشکلات روانی یا هرگز اقدامی برای بهبود سلامتی خود نمیکنند و یا دیر دست به این کار میزنند و همین باعث عمیقتر شدن شدت بیماری آنها میشود. این تأخیر در بسیاری از موارد نه تنها سلامت روانی افراد را در خطر قرار میدهد، بلکه زندگی روزمرۀ آنها را نیز بسیار دشوار میکند.

ننگ دانستن و یا تبعیض در مورد بیماریهای روانی نوعی نگرش اجتماعی است که ریشه در شرایط سیاسی و یا ساختار اجتماعی دارد. از این دیدگاه میتوان مشاهده کرد که در طول تاریخ، دیوانگی و جنون از برچسبهایی عادی بوده اند که علیه بیماران روانی و یا افرادی که رفتار غیر عادی داشته اند به کار برده میشده است.

کلیشه هایی مانند دیوانه، کم عقل، عقب افتاده و بسیاری از القاب منفی که به بیماران روانی داده میشود باعث تبعیض و یا کوچک کردن افراد میگردد. این القاب بسیار توهین آمیز و از نظر روحی خرد کننده میباشند.

علیرغم اینکه شناخت و درک در مورد بیماریهای روانی در طول زمان و در بین فرهنگهای مختلف به ندرت تغییر یافته است میتوان امید داشت که با درک صحیح از بیماریهای روانی و آگاهی در مورد تبعیضی که نسبت به آنها صورت میگیرد از این گونه باورهای غلط بپرهیزیم. به طور مثال بیشتر مردم بیماری روانی را نوعی اختلال عاطفی موقت میپندارند و حتی بعض مواقع خود شخص را مقصر میدانند.

طبیعت بشری نشان داده است که از چیزی که مطلع نیست میترسد. لذا بسیاری از مردم از ترس انزوای فردی، اجتماعی و یا سیستماتیک از رجوع کردن به روانپزشک و یا مراکز روان درمانی خودداری میکنند. این مایه تأسف است زیرا که درمان موثر برای تقریباً تمام بیماریهای روانی وجود دارد. درمان افراد میتواند بر پایه روانشناسی (صحبت درمانی) و یا جسمی (دارو درمانی) باشد. یکی از بیماریهای خود را برای گروه درمانی ارجاع داده بودم. فکر میکردم که مشکل ایشان در درمان گروهی به شکل موثرتری بهبود پیدا خواهد کرد. بعد از چند هفته که برای قرار ملاقات بعدیش به مطب آمد از او پرسیدم که آیا برای درمان رفته است و گروه درمانی چگونه بوده است. به من گفت که دکتر مسول گروه را دیده ولی بعد از کلی کشمکش با خود تصمیم گرفته است که برای درمان نرود. علت را از او پرسیدم؛ گفت: "ترسیدم که کسی آشنا را در گروه و یا در کلینیک ببینم و آن فرد در مورد بیماری روحی داشتن من اینجا و آنجا حرف بزند. فکر کردم این مطلب را به هیچ وجه نمیتوانم تحمل کنم. حتی وقتی به مطب شما می آیم همیشه نگرانم که فرد قبلی و بعدی را بشناسم و همین مسئله برای من پیش بیاید." این بیمار من فردی است تحصیل کرده که خود در زمینه خدمات درمانی کار میکند ولی هنوز اسیر تصورات نادرست اجتماعی در مورد بیماران روحی و روانی است. این مورد به طور مشخص نشان میدهد که چگونه بیماران روحی امکان دسترسی به درمان را از دست میدهند. این فرد بدون هیچ ناراحتی برای یک بیماری فیزیکی نزد پزشک خانواده خود میرود و در اتاق انتظار در کنار 20 نفر دیگر منتظر نوبت خود مینشیند.

در بسیاری از موارد تبیعضی ناشی از بیماری روانی اثری بسیار مخربتر از خود بیماری روی زندگی افراد دارد. این فرایند به نوبه خود بیماری را تشدید کرده و درمان آنرا دشوارتر میکند. چندی پیش در یک برنامه رادیویی سی بی سی با خانم وکیلی مصاحبه میشد که در یک مقطع از زندگیش دچار افسردگی شده بود و به خاطر فکر خودکشی به اورژانس تلفن زده بود. آمبولانس و پلیس به خانه این خانم رفته بودند و او را برای معاینه به اورژانس بردند. این خانم چند ساعتی در اورژانس بود و بعد هم مرخص شده بود. بعد از آن هم مشکل روحی پیدا نکرده بود و کم کم حالش بهتر شده بود. مدتی بعد این خانم از یک شرکت تقاضای کار کرده و در مصاحبه هم قبول شده بود. علیرغم جواب مثبت اولیه او را دعوت به کار نکرده بودند. مشخص میشود که وقتی این شرکت حقوقی تقاضای سوء سابقه کرده بود گزارش آمبولانس و پلیس به عنوان سابقه در پروندۀ این خانم وکیل ضبط شده بوده است و به همین دلیل هم استخدام نشده بود.

به منظور رفع تبعیض اجتماعی اینگونه بیماران، بسیاری از افسانه ها و برداشتهای غلط در این مورد باید شناخته و ریشه یابی شوند تا بدین جهت مردم حقایق را بهتر بشناسند.

این باورهای غلط عبارتند از:

- افراد مبتلا به بیماری روانی خشن و خطرناک هستند! این باور وجود دارد که اکثر افرادی که بیماری روانی دارند انسانهای خشن و خطرناکی برای دیگران و جامعه میباشند در حالیکه، بیماران روانی در بیشتر مواقع، خود قربانی خشونت هستند.

- بیماران روانی کم عقل، گنگ و یا ناتوان هستند! بسیاری از مطالعات نشان میدهد که اکثر مبتلایان به این گونه بیماریها از هوشمندی میانگینی برخوردارند و در ضمن بیماری روانی مانند بیماری جسمی، میتواند هر کسی را صرف نظر از هوش، طبقه اجتماعی و سطح درآمد مبتلا سازد.

- فقط افراد ضعیف دچار بیماری روانی میشوند! در واقع بیماری روانی عیب شخصیتی نیست و بیماری به شمار میرود و هیچ ارتباطی با کمبود نیروی شخصی و انتخاب و یا تنبلی ندارد.

- بیماری روانی یک اختلال نادر است! در حقیقت بیماری روانی یک بیماری منحصر به فرد نیست. بیماریهای روانی یک طبقه بندی گسترده ای در بر میگیرد که شامل بیماریهایی مانند افسردگی، استرس، خشم، عدم اعتماد به نفس، ترس و اضطراب بیش از حد، اعتیاد، احساس ناتوانی و یا نا امیدی، بیماری توهمی، اسکیزویید ... و بیماریهای روانی دیگر میشود. در نتیجه، در صورتی که عوارض و علایم بیماری مشخصا مشاهده شود، تبعیض اجتماعی بیماری روانی بیشتر خود را جلوه میدهد.

تحقیقات انجمن بهداشت و درمان انتاریو در چندین سال اخیر نشان داده است که این تصورات غلط در مورد بیماریهای روحی-روانی امری شایع میباشند: 88 درصد باور دارند که بیماران روانی خشن و خطرناک هستند، 40 درصد باور دارند که آنها از ضریب هوشی پایینی برخوردارند، 32 درصد معتقدند که بیماران روانی توانایی کار کردند ندارند و بی خاصیت هستند، 24 درصد اعتقاد دارند که بیماران روانی غیر قابل پیش بینی هستند، 20 درصد مردم بر این باورند که بیماران روانی خود مقصر عوارض بیماری و عقب ماندگی زندگیشان هستند.[2] بنابراین مردم بر این باورند که بیماران روانی خطرناک بوده و بار بر دوش جامعه هستند. گذشته از باورهای غلط اجتماعی نسبت به بیماری روانی و تبعیض آن، رسانه ها نیز نقش مهمی در بازتاب و گسترش این نوع باورها دارند. اغلب اخبار، فیلمها و سریالها همواره تأکید دارند که بخش بزرگی از جنایت مستقیماً به بیماران روانی مربوط است. از این جهت افراد از ترس تبعیض اجتماعی و یا حتی ترس از برداشتهای نادرست و نحوۀ منفی برخورد دوستان، همکاران و یا خانواده خود سعی بر این دارند که بیماری خود را تا حد امکان مخفی نگه دارند.

در مطالعه ای[3] نشان داده شد که از هر 10 نمایش تلویزیونی یک برنامه موضوع روانشناسانه یا دررابطه با بیماریهای روانی دارد. دو درصد شخصیت فیلمهای تلویزیونی از بیماری روانی رنج میبرند و اکثر این افراد فاقد هویت اجتماعی میباشند، مجرد و بیکار هستند و در ضمن برای جامعه خطرناک میباشند و رفتارهای غیر قابل پیش بینی دارند.

متاسفانه تصویر پردازی منفی از افرادی که بیماری روحی – روانی دارند از برنامه هایی شروع میشود که مختص بچه ها است. این برنامه ها تصوری منفی از بیماری روحی ارائه میکنند و شخصیتهای که از بیماران روحی ارائه میدهند افرادی خالی از خصوصیات مثبت اخلاقی – انسانی میباشند.[4]

پذیرش اجتماعی بیماریهای روانی به عنوان بیماری مغز اهمیت فوق العاده دارد. باید درک کرد که علایم این بیماریها میتواند در هر کسی و در هر زمانی از زندگی، صرف نظر از طبقه اجتماعی، تحصیلات، سن و یا موقعیت زندگی فرد رخ دهد. از طریق درک صحیح عموم نسبت به علایم بیماری روانی و اثرات آن برای افراد میتوان تبعیض بیماری روانی را به اتمام رساند.



[1] آزاده مویدی فارغ التحصیل انسان شناسی از دانشگاه یورک میباشد.

[2] Canadian Journal of Psychiatry Vol 48 No 10 Nov 2003

[3] Wahl OF. Mass media images of mental illness: a review of the literature. J Community Psychology 1992;20:343-52

[4] Wilson C, Narin R, Corerdale J, Panpa A. How mental illness in portrayed in children’s television : a prospective study. Br. J. Psychiatry 2000; 176:440-3

Wednesday, September 30, 2009

مصاحبه: آسيب های مهاجرت بر نوجوانان

فريبا صحرايی (روزنامه نگار ايرانی بی بی سی در تورنتو)

آسيب های مهاجرت بر نوجوانان
با ازدواج غيابی از ايران به اروپا مهاجرت کرد. بيست سال پيش وقتی پسرش پنج ساله بود به دليل بيماری عصبی شوهرش از او جدا شد و بعد از چند سال تعقيب و گريز و تهديدهای جانی از طرف شوهرش ناگزير به مهاجرت دوم شد. اين بار مقصد کانادا بود. تنها، با پسر ۱۳ ساله اش.
خاطرات دوران تازه مهاجرت را اين طور شروع می کند:
"اولين جايی که رفتيم شلتر (خوابگاه) بود. سه ماه زندگی در سرپناه زنان و بعد هم زندگی پر فراز و نشيب گذشته، هم مرا عصبی کرده بود و هم پسرم را.
خيلی زود عصبی می شدم، گاهی هم کنترل از دستم می رفت و او را به باد کتک می گرفتم. بلکه درس بخواند و مدرسه برود."
صدای ضعيف و گرفته "مينا" از پشت خطوط تلفن چندين و چند بار، حين گفت و گو خاموش می شود. تا او بتواند آرامش قبلی را به دست بياورد: بغض و گريه و درد.
ولی ادامه می دهد: "اوايل با تنبيه و تهديد و قهر و خلاصه هر وسيله ای بود، وادارش می کردم برود مدرسه ولی کم کم ديگر همه چيز بی اثر بود. تا اينکه رفته رفته مدرسه را کنار گذاشت. مشروب و سيگار و ديسکو شده همه چيز برای او. يک سال تمام ترک تحصيل کرد. يک بار هم که اعترض کردم سه هفته خانه نيامد."
او نه از جامعه ايرانيان، نه از مدرسه و نه از هيچ جای ديگر کمکی دريافت نکرد. سه سال و نيم است که مرتب به روانپزشک مراجعه می کند. از او می پرسم چرا تا به حال تنها ماندی و ازدواج نکردی؟ می گويد: "همان تفکر غلط ايرانی. نمی خواستم کسی به پسرم کمتر از گل بگويد."
پرخاشگريهای مهرداد ۱۷ ساله حالا ديگر ظاهرا تنها به کلام او محدود نمی شود، چنانچه مينا می گويد: "حالا ديگر دست روی من دراز می کند و مرا به باد کتک می گيرد. همين چند وقت پيش زد و دستم را شکست. هنوز هم سه تا از انگشتان دستم حس ندارند."
ولی او با همان حس مادرانه بخشی از تقصير را به گردن می گيرد و کم حوصلگی و از کوره در رفتن های خودش را عامل تشديد تنش های خانگی می داند. علاوه بر آنکه عوامل محيطی، جامعه دوستان، مدرسه و حمايت های زياد حقوقی از بچه ها را از عناصری می داند که در تغييرات شخصيتی فرزندش تاثير زيادی داشته است.
روايت شهريار
شايد کم نباشند کودکان و جوانان مهاجر ايرانی که به نوعی از آسيب های روانی بعد از مهاجرت رنج می برند. چنانچه دامنه اين مشکلات گاه آنها را تا مرز افسردگی های شديد، پرخاشگری و اختلال در روابط اجتماعی پيش می برد.
همانطور که شهريار ۲۰ ساله را برای ساليان متوالی به سکوت فرو برد: ۹ سال پيش وقتی ۱۱ سال بيشتر نداشت قاچاقی با مادر و برادر کوچکترش به کانادا، پيش پدرش، آمدند. دوری چند ساله پدر شهريار از خانواده و اختلافات خانوادگی زندگی مشترک پدر و مادر او را از هم می پاشاند.
"از آن به بعد هر کار کردم مدرسه نرفت. من هم که ناچار بودم برای تامين مخارج زندگی از صبح تا شب بيرون از خانه کار کنم. وقتی از کار برمی گشتم می ديدم رفته ساعتها تو کمد اتاق ايستاده. روزی می شد که ۱۰ ساعت توی کمد می ماند. من هم خسته بودم و بی حوصله، کتکش می زدم. وقتی هم که نتيجه نمی گرفتم پليس را خبر می کردم، می آمدند ميبردنش."
اينها را مادرش برای ما بازگو می کند و می گويد: "هر بار که می بردمش بيمارستان روانی، ولش می کردند. می گفتند مشکل خاصی ندارد. خواستم ببرمش پيش روانپزشک يک بار آمد، ديگر نيامد."
شهريار رفته رفته از خانه فراری شد. نه کار و نه درس. گاهی فقط می رود کافی نت، بازی کامپيوتری را خيلی دوست دارد. گاهی هم وقتی هوا نامساعد به خانه پناه می آورد. يا يک جا می نشيند و به يک نقطه خيره می شود، يا يک دفعه شروع می کند به کوبيدن در و پنجره بی آنکه حرفی بزند.
به هر حال شايد بتوان نمونه های اين چنينی را زياد در جامعه مهاجران ديد، اما آنچه بديهی است آن که، همچنانکه مهاجرت می تواند شرايط رشد و تعالی را در دسترس افراد قرار دهد، از طرفی هم مسايل و مشکلات عديده ای را به خانواده تحميل می کند.
خشونت ممنوع!
تفاوت فرهنگی، مشکل زبان، مشکلات و درگيری های خانوادگی، محيط مدرسه و جامعه دوستان همگی می تواند منشا بروز استرس و مشکلات روانی و رفتاری در کودکان و نوجوانان بعد از مهاجرت باشد و به گفته دکتر عباس آزاديان روانپزشک ايرانی مقيم تورنتو، عواقب وخيمی را برای آنها در پی داشته باشد.
برابرآمار ارايه شده از سوی آژانس بهداشت عمومی کانادا خودکشی جوانان به دليل افسردگی و احساس تنهايی دومين عامل مرگ و مير اين گروه بعد از حوادث موتور سواری به شمار می رود.
در ميان تمامی عوامل ياد شده، صاحبنظران بر نقش خانواده در کاهش آثار منفی مهاجرت در کودکان و جوانان تاکيد می کنند.
استفاده از روشهای ناهنجار تربيتی و بويژه اعمال خشونت در روابط با فرزندان می تواند برای هميشه روابط والدين با فرزندان را در مهاجرت متلاشی کند.
دکتر آزاديان معتقد است: "افراد در مهاجرت والدين در فضای جديدی قرار می گيرند. موقعيت اجتماعی فرد تنزل می کند، اوضاع اقتصادی خانواده در حد نازل تری قرار می گيرد. از سويی نا آشنايی با زبان و فرهنگ کشور ميزبان و...گاه احساس حقارت و شهروند درجه دوم بودن، همگی می تواند تاثير مخربی در رابطه والدين و کودکان داشته باشد و تربيت کودکان را تحت الشعاع قرار دهد و آن را به مساله فرعی تبديل کند و همه اينها وقتی با خشونت والدين همراه می شود، در نهايت به متلاشی شدن روابط آنها با کودکان می انجامد."
نتيجه، در چنين شرايطی، از دست رفتن امکان داشتن تاثير مثبت در سرنوشت وتصميمات آتی کودکان است. احساس سردرگمی، پوچی و بی هدفی در زندگی وقتی به سراغ کودک می آيد و عدم تمايل به ادامه تحصيل در مدرسه، اعتياد به مواد مخدر، الکليسم وانواع کارهای خلاف را برای او به ارمغان می آورد.
دکترآزاديان در مقاله ای می نويسد: "تنبيه بدنی و فيزيکی و حتی تهديد و توهين لفظی، انواع خشونت در خانواده به شمار می آيند که در دوران مهاجرت عواقب ناهنجاری را برای کودکان در پی دارند و از طرف ديگر سيکل ودايره خشونت را دايمی می کنند چنانکه چنين کودکانی برای تربيت فرزندان خود در آينده راهی جز اعمال خشونت نخواهند داشت."
کودکان تنها
در کنار مشکلاتی چون فقر در خانواده های مهاجر، پذيرش فرهنگ جديد، زبان و رويارويی با برخی از انواع تبعيض ها در جامعه و مدرسه، آنچه کودکان مهاجر را بيشتر از همه تهديد می کند، حس تنهايی و گاه ترس در آنان است. نتايج يک پژوهش ۵ ساله در مرکز عالی آموزشی هاروارد، ۸۵ درصد کودکان مهاجر طی سالهای اخير (در منطقه بوستون و بی) در دوران مهاجرت از يکی از والدين خود جدا شدند.
همانطور که يکی از مديران مدارس تورنتو می گويد، کودکانی که تنها با يک نفر از والدين زندگی می کنند درصد بالايی را به خود اختصاص می دهند.
برای مهار حس تنهايی در کودکان صاحبنظران بر نقش خانواده ها تاکيد دارند. برقرای روابطی سالم و دوستانه و در عين حال گذراندن وقت با کودک و نوجوان به شکل های گوناگون راهی است که شايد برخی مواقع به دست فراموشی سپرده شود.
در اين زمينه دکتر آزاديان می گويد: "جمله ای که متاسفانه از بسياری از پدر ومادرها می شنويم اين است که: ما که دوست بچه ها نيستيم. متاسفانه والدين ازاين عبارت برداشت غلطی در ذهن دارند. ما از دوست به بچه ها نزديک تريم ومی توانيم بيشتر از هر دوستی به آنها عشق و علاقه نشان دهيم، با آنها همراهی کنيم و همدل آنها باشيم ولی بايد روش های درست تربيتی را بياموزيم."
ايجاد احساس گناه = سرکوبی اراده در کودکان
تغيير شرايط زندگی فرهنگی، اجتماعی واقتصادی و احيانا آزادی های بيشتر فردی و حمايت های حقوقی از کودکان در کشور مقصد، گاه خانواده ها را به انتخاب شيوه تربيتی ناهنجار ديگری هدايت می کند که آن ايجاد احساس گناه در کودکان است.
"پيام اين عده از والدين به فرزندانشان اين است که اگر مطابق دستور آنها رفتار نکنند، کودکانی گستاخ و بی ارزش هستند. از طرفی ممکن است در آنها ترس ايجاد کنيم که در صورت عدم توجه به تعاليم و دستورات ما، عشق و علاقه ما را از دست خواهند داد." اينها نکاتی است که دکتر آزاديان يادآور می شود.
حاصل نهايی اين برخوردها خرد کردن اراده کودکان است و به بار آوردن کودکانی مطيع، آنچنان که اين روانپزشک ايرانی اعتقاد دارد. و پيامد استفاده از اين شيوه ناهنجار تعليم و تربيت، تحويل انسانهايی بی اراده، ضعيف و بدون اعتماد به نفس به جامعه است که همواره دچار وابستگی دايم به والدين خود هستند.
تازه واردين در معرض خطر
آمار ارايه شده از سوی شورای توسعه اجتماعی کانادا نشان می دهد که در سال ۱۹۹۸ حدود دو ميليون جوان ۱۵ تا ۱۹ ساله در اين کشور زندگی می کنند و اين در حالی است که مهاجران تازه وارد به اين سرزمين مهاجرخيز در بيش از سايرين در معرض بی کاری، ترک تحصيل، و ابتلا به مشکلات روحی و اخلاقی مختلف هستند.
مينا خلمی، مسئول امور جوانان انجمن زنان افغان در انتاريو می گويد: "مشکل بزرگی که جوانان مهاجر را تهديد می کند، عدم وجود ارتباطی مناسب بين والدين و آنها است. اين ارتباط در جامعه مهاجران افغان خيلی ضعيف است. خانواده ها بعد از مهاجرت از تاثير شرايط فرهنگی محيط جديد بر فرزندان خود ترس دارند و بر همين اساس اقدام به اعمال فشار می کنند. حتی بسياری از دختران افغان به دليل تابو بودن خيلی از مسايل از جمله دوستی با جنس مخالف اجازه شرکت در گارگاههای آموزش سلامت را که ما در انجمن برگزار می کنيم ندارند و به همين دليل از سطح معلومات پايينی برخوردارند. بسياری از آنها حق بيرون رفتن از خانه را ندارند. فقط مدرسه، خانه و نگهداری از خواهران و برادران خود در خانه. در حالی که پدر و مادر هر دو بيرون از خانه مشغول کار هستند و اينها همگی آسيب های غيرقابل جبرانی را به جوان مهاجر می زند."
او شيوع درصد بالای اعتياد به مواد مخدر در جوانان مهاجر افغان، ترک تحصيل از مدرسه، رفتن به کلوپ های شبانه و استفاده از الکل و مشکلات افسردگی و گاه خودکشی در اين گروه را از مشکلات مبتلا به اين گروه می داند و تاکيد می کند:"بسياری از خانواده ها نياز به آموزش های جدی دارند."
ترديدی نيست که جمع زيادی از مهاجران خانه و کاشانه خود را به صرف ساختن آينده ای درخشان برای فرزندان و داشتن فرزندانی برومند ترک می گويند، اما گاه با غفلت از نقش و رسالت مهم خود، ناخواسته از آمال خود فاصله می گيرند.
بدون ناديده گرفتن نقش برنامه ريزان اجتماعی در حمايت از کودکان و جوانان مهاجر از يک طرف و ضرورت ايجاد تشکل های قومی منسجم و فعال در کشورهای مهاجر پذير، بايد گفت که پدران و مادران در اين ميان نقشی ديگر ايفا می کنند

مصاحبه: مهاجرت و آسيب های روحی؛ تجربه های شما

مهاجرت و آسيب های روحی؛ تجربه های شما

در مهاجرت گاه فرد دچار گسستگی يا بحران هويت می شود، اعتماد به نفس او خدشه دار می شود و اين سرآغازی است برای اضطراب و افسردگی.

هر چند به گفته دکتر عباس آزادیان، روانپزشک ایرانی مقیم تورنتو، میزان ابتلا به آسیبهای روانی پس از مهاجرت تحت تأثیر عوامل مختلف نظیر سن، جنس، نحوه مهاجرت، شرایط اقتصادی اجتماعی مهاجران و عوامل دیگر متفاوت است.

دکتر آزاديان با اشاره به گروههای مختلف مهاجران ايرانی از حيث زمان و علل مهاجرت می گويد : در بحث مهاجرت و آسيب های روحی روانی يک موضوع عام، پيشينه فرهنگی افراد است. فرد از يک فرهنگ نيمه سنتی و نيمه مدرن يک دفعه کنده می شود و به يک جامعه سرمايه داری پا می گذارد و اين موجب ايجاد گسست هايی از نظر انطباق فرد با محيط جديد می شود.

وی از تغيير موقعيت اجتماعی افراد پس از مهاجرت، به عنوان يکی از عوامل ايجاد آسيب های اجتماعی ياد می کند و می گويد: "در بين بيماران کم نيستند افراد متخصصی که اينجا کارگری می کنند و همين موجب تناقض می شود.علاوه بر آنکه سن هم نقش مهمی دارد به طوری که افراد مسن و يا خيلی جوان ديرتر دچار انطباق می شوند."

به گفته وی بر اثر استرس و شوک، غده هيپوتالاموس فعال ميشود و نوعی ماده شيميايی ترشح می کند که روی هيپوفيز در مغز انسان تاثير می گذارد؛ هيپوفيز فعاليت کل غدد داخلی از جمله غده فوق کليوی را کنترل می کند.

با تداوم استرس در فرد و ترشح کورتيزول بخشی از سلولهای "هيپوکمپس" که وظیفه کنترل حالات روحی و عاطفی انسان را بر عهده دارد از بین میرود و فرد دچار افسردگی و مشکل حافظه و تمرکز میشود.

دکتر آزادیان معتقد است هر قدر آمادگی فرد برای مقابله با مسائل مهاجرت بیشتر باشد تطابق با محیط و شرایط جدید بهتر صورت میپذیرد.

او دل آشوبی، نگرانی دایم، عدم تمرکز، بی حوصلگی، اختلال در خواب، گوشه گیری، کابوس و تعریق را علایمی ذکر میکند که به محض مشاهده میبایست با پزشک خانواده در میان گذارده شود.

با فرا رسیدن فصل سرما در مناطق مختلف کشورهای سردسیر احتمال بروز و تشدید آسیبهای روحی مهاجران بیشتر میشود و از این روی پیشگیریهای لازم ضروری به نظر میرسد.

مصاحبه: خشونت علیه زنان

خشونت علیه زنان متآسفانه رایج ترین نوع خشونت در جهان است. مبارزه با این خشونت بطور رسمی از دسامبرسال 96 در دستور کار سازمان ملل قرار گرفته است. خشونت را چگونه میشود تعریف کرد؟ و آزار روانی چه شکل های رایجی دارد؟ دکتر آزادیان با مصاحبه ای با پریسا احمدیان به این مطالب می پردازد.

آقای دکتر ضمن تشکر از قبول این مصاحبه ممکن است تعریفی از خشونت روانی داشته باشیم؟
با عرض سلام مجدد خدمت شنوندگان عزیز رادیو رسانه و با تشکر از شما که دوباره این امکان را برای من فراهم کردید که چند دقیقه ای درخدمت شنوندگان عزیز باشم، و بخصوص که این مصاحبه همزمان با روز جهانی مبارزه برای پایان دادن به خشونت علیه زنان است، روزی که سازمان ملل در حدود ده یازده سال پیش در دسامبر 1996 آن را به عنوان روز سمبولیک مبارزه و تلاش برای پایان دادن به خشونت علیه زنان تعیین کرده است. طبیعتا مبارزه با خشونت نباید محدود باشد به یک روز،و هر روز سال باید روزی باشد برای مبارزه با خشونت و به خصوص مبارزه با خشونت علیه زنان. می دانیم که الآن در جهان شایع ترین نوع خشونت، خشونت علیه زنان میباشد. و با توجه به اینکه همه ما در خانواده زندگی می کنیم؛ ما در داریم، خواهر داریم و دختر داریم اهمیت این مسئله را و نقش مهم مبارزه علیه خشونت را در خانواده ها در واقع برجسته می کند. اجازه بدهید قبل از اینکه به خشونت روحی بپردازم یک اشاره ای بکنیم به انواع خشونت. چونکه خشونت روحی فقط یک نوع خشونت هست و خشونت را می توان بشکل های مختلف تقسیم بندی کرد. یکی از این تقسیم بندی ها که من خودم در برنامه های رادیو رسانه تکیه کردم تقسیم بندی به سه دسته بود: خشونت فیزیکی و آزارهای روحی روانی و خشونت جنسی.
من خشونت فیزیکی را استفاده از زور و قدرت برای کنترل کردن یک فرد دیگر تعریفش کردم: که شامل برخورد مستقیم فیزیکی می شود، استفاده از یک سلاح یا یک وسیله می شود و یا برخوردهای فیزیکی مثل هول دادن، گاز گرفتن، کشیده زدن، لگد زدن، کشیدن مو، استفاده از چاقو، استفاده از انواع وسایل و سلاح ها و امثال آن می شود.
خشونت روحی روانی از نظر من استفاده از کلام یا عمل هست در برخورد با همسر و زن و بعضی مواقع حتی بی عملی میشود آزار روحی روانی به حساب بیاید. وقتی که فرض کنید زن بیمار است و احتیاج به کمک دارد ولی ما آن کمک را دریغ کنیم و در اختیار فرد قرار ندهیم، این هم خودش یک نوع آزار روحی به حساب می آید. مثال های دیگر آزار روحی تهدید به مرگ، تهدید به استفاده از خشونت، تهدید به خشونت و آسیب رساندن به بچه ها در واقع خودش از انواع شدید آزارهای روحی حساب می شوند. حتی موارد ظریف تری مثلا خود داری از قدر دانی کردن، اگر من کار زیادی برای یک نفر انجام بدهم ولی با بی توجهی آن فرد مواجه بشوم خودش یک نوع خشونت روحی است: توی رابطه ای که بر اساس عشق بوده علاقه نشان ندادن و عشق را نشان ندادن، بی اعتنائی کردن. حتی انتقادهای بی جا می تواند جزو این گونه خشونت ها به حساب بیاید، ایجاد محدودیتهای مالی هم می تواندد جز خشونت های روحی روانی قرار بگیرد، محدود کردن دسترسی زن به پول و سایر امکانات رفاهی خانواده هم از انواع خشونت روحی میباشد. طبیعتا اینطوری که من تعریف می کنم بعضی از انواع خشونت ها شدید تر است. مثلا تهدید به مرگ کردن خشونت شدیدتری است ولی مثلا توجه نشان ندادن خشونتی است که به نسبت به تهدید به مرگ خشونت حدت کمتری دارد.
بعد بالاخره خشونت جنسی است که در واقع هر نوع رفتار جنسی که بقصد توهین، بی احترامی، تحقیر، کنترل و آزار فرد دیگر صورت بگیرد، اینها خشونت جنسی می تواند تلقی بشود که از تجاوز شروع می شود تا دست زدن به بدن کسی بدون اینکه آن فرد بخواهد را شامل میشود. حتی اجبار به پوشیدن لباس های تحریک آمیز وقتی که آن فرد نمی خواهد آن لباس ها را بپوشد و انواع فراوان دیگری که خشونت های جنسی می تواند پیدا کند را باید در نظر گرفت. پس بطور خلاصه اگر بگویم در مورد انواع خشونت من سه دسته تقسیم کردم. بعضی از گروه های دیگری تقسیمات بیشتری کرده اند مثلاً شش دسته ولی حاصل یکی است. ولی فکر می کنم چهارچوبی را که من مطرح می کنم خیلی عمومی و تقریبا همه چیز را در بر می گیرد. خشونت فیزیکی، خشونت روحی روانی و خشونت های جنسی ونمونه های خشونت روحی را که با شما مطرح کردم.

بله بدین ترتیب شما جواب سئوال دوم من را هم دادید که شیوه های مختلف خشونت کدام هستند.

اجازه بدهید سئوال خودم را اینگونه مطرح بکنم که فکر نمی کنید که هر کدام از این خشونت هایی که شما مطرح کردید در بطن خودش یک آزار روانی در پی دارد؟ برای مثال زنی که مورد آزار فیزیکی قرار می گیرد این زحم التیام پیدا می کند ولی آثار روانی آن باقی خواهد ماند؟

شکی نیست. ما انواع خشونت ها را که در انتزاع بررسی نمی کنیم. این تقسیم بندی بیشتر برای اینکه ارتباط ما را راحت تر بکند، مطالعه کردن موضوع را راحت تر بکند صورت گرفته است. ولی در واقعیت انواع مختلف خشونت که جدا از هم اتفاق نمی افتند. مثل مسائل اجتماعی. اگر ما علت مثلا فقر را بخواهیم بررسی کنیم ممکن است ده تا پنج تا شش تا علت مختلف را مطرح بکنیم. اینکه جدا کردیم این علت ها را به معنی این نیست که در واقعیت زندگی اینها جدای از هم پیش می آیند. معمولا برای یک فرد علت های مختلف در کنار هم وجود دارند. برای مثال اگر خشونت جنسی وجود داشته باشد غیر ممکن است خشونت بدون خشونت فیزیکی باشد. شکی نیست همه انواع خشونت در نهایت تآثیر روحی روانی دارند. در واقع تقسیم کردن خشونت به آن سه نوعی که من گفتم و جدا کردن تأثیرات روحی روانی تکیه بر این مسئله است که مواقعی پیش می آید که خشونت فیزیکی وجود ندارد یا خشونت جنسی وجود ندارد ولی هنوز خشونت وجود دارد. مثلا توهین کردن از این دسته است. ولی اگر خشونت جنسی وجود داشته باشد، اگر هر نوع خشونتی وجود داشته باشد، شما شک نباید داشته باشید که خشونت روحی هم در کنارش و جزو آن وجود دارد. اگر خشونت فیزیکی باشد معمولا با توهین همراه است. معمولا با تحقیر همراه است. خود خشونت فیزیکی تحقیر کننده است. و در نتیجه وقتی اثرات جسمی از بین رفته و وقتی زخم و آن کبودی بدن از بین رفته هنوز تاثیر روحی آن خشونت می ماند و بعضا سالهای طولانی می ماند. یکی از بیماران من آقائی 28 ساله است. ایشان وقتی بچه بود از صدای پای پدر می فهمید که پدر امشب مست است و می رفت مخفی می شد. گاهی اوقات پدر اینها را پیدا می کرد و کتک میزد. 20 سال بعد که من او را دیدم هنوز تآثیرات روحی آن خشونت فیزیکی 6ــ7ــ8ــ سالگی روی این فرد مانده است. پس تأثیرات فیزیکی ممکن است از بین برود ولی تأثیرات روحی مسلما دوام بیشتری دارد و تاثیر ناگوار طولانی تری دارد.

نقش عوامل فردی در بروز خشونت چه می باشد؟

عوامل متعددی در بروز خشونت نقش دارد و ما می توانیم عوامل اجتماعی، عوامل خانوادگی و عوامل فردی را مطرح کنیم. در سطح فرد کسی که خشونت را تجربه کرده و مورد خشونت قرار گرفته، بیشتر امکان دارد که در آینده دست به خشونت بزند. این به خصوص در مورد کودکان صادق است. کودکانی که در محیط خشن بوده اند، کودکانی که تنها راه حل مشکلات و اختلافات در خانواده را خشونت پدر علیه مادر دیده اند، و یا خشونت والدین را دیدند علیه بچه ها، اینها بیشتر احتمال دارند که دست به خشونت بزنند وقتی بزرگ شدند. ما می دانیم کسانی که از مواد مخدر و الکل استفاده مصرف می کنند، این ها بیشتر ممکن است دست به خشونت بزنند. خوب اینها عوامل فردی است. بعضی عوامل فردی خیلی هم فردی نیست. مسئله فقر برای مثال خوب کسی که فقیرتر است واسترس ها و تنش ها و ناراحتی های بیشتری را مجبور است تحمل کند به خاطر اینکه امکانات مالی خیلی کمتری در دسترس اش است. ولی خوب فقر از این زاویه یک زاویه فردی است. ولی از زاویه دیگر یک مسئله اجتماعی است. جامعه ای که حالا سیستم اقتصادی آن و سیستم اجتماعی آن این امکان را می دهد که فقر به شکل گسترده ای در خانواده نقش داشته باشد. دوباره یک مسئله دیگری که هم فردی است و هم اجتماعی مسئله باور جامعه است. چونکه باور جامعه در نهایت باور فرد هم می تواد بشود. و اگر جامعه خشونت را تائید بکند و یا حتی به یک شکل هائی تشویق بکند طبیعتا فردی هم که در آن جامعه زندگی می کند، مردی هم که در آن جامعه زندگی می کند، بیشتر ممکن است دست به خشونت بزند تا کسی که در یک جامعه دیگری و فرهنگ دیگری زندگی می کند که در آن جامعه و فرهنگ با خشونت به شدت مقابله می شود و برخورد می شود.

شما اشاره ای داشتید در صحبت هایتان به نقش فرهنگ حاکم بر جامعه در بروز خشونت آیا می شود در این مورد بیشتر توضیح دهید؟

به نظر من مسئله فرهنگ نقش اساسی دارد در بروز یا عدم بروز خشونت. یک مطلبی را داشتیم میخواندم که ربطی هم به خشونت نداشت؛ یک مطلبی در مورد مغز و فعالیت مغز، وبر خوردم به یک مطلبی که در استرالیا چاپ شده بود در آپریل 2005. یکی از روحانیهای مسلمان استرالیا که اهل قلم هم هست سئوال خیلی مهمی را مطرح کرده بود و جوابی که داده بود به نظرم از سئوالش خیلی مهم تر است. ایشان نوشته بود که در هر دقیقه جائی در دنیا یک زن مورد تجاوز قرار میگیرد و بعد سئوال کرده بود چرا؟ حال ایشان در جوابش بجائی که به شرایط جامعه بپردازد، به جای اینکه به قوانین ناکافی در برخورد با تجاوز و خشونت بپردازد، به جائی که به ناتوانی مردها در کنترل خودشان بپردازد به جائی که به ده ها دلیل دیگر بپردازد می نویسد: هیچ کس را نباید سرزنش کرد به جز خود زنها . او اضافه میکند که زنها زیبائی شان را به نمایش می گذارند که تا همه ببینند. یعنی فرهنگی که می گوید مقصر خشونت یا مقصر تجاوز خود زنی است که حالا چون دامن کوتاه پوشیده و یا لباس تنگ پوشیده و این جور مسائل باید مورد سرزنش قرار بگیرد و نه مرد تجاوزگر. یعنی در این فرهنگ بجای اینکه کسی که دست به خشونت زده را بخواهد مورد سرزنش قرار بدهد و انگشت اتهام به طرفش دراز بکند به طرف کسی که مورد خشونت قرار گرفته انگشت اتهام دراز میکند. سئوالی که مطرح می شود این است که در کشور ما که زن ها به زور مجبورند کاملا پوشیده باشند، چرا آنها مورد خشونت قرار می گیرند؟ چرا آنها مورد تجاوز قرار می گیرند؟ به خاطر اینکه مسئله خیلی وسیعتر است و مسئله فقط این نیست که فقط زن چه طور لباس می پوشد.اینجا آن نقشی است که فرهنگ دارد و آن تائیدی است که فرهنگ می کند از لحاظ تایید خشونت. یا قوانینی که وجود ندارند تا بتوانند در مقابل خشونت قرار بگیرد. در خیلی از کشورهای غربی، به خاطر اینکه این برخورد فرهنگ در سی چهل سال گذشته صورت گرفته، قوانینی وجود دارند که در مقابل خشونت قرار می گیرند. در سال 2003 آماری که سازمان ملل می دهد این است که حدود 50 تا کشور جهان قوانین مشخصی بر علیه خشونت علیه زنان دارند. در سال گذشته این تعداد رسیده به 86. این یک رشدی را نشان می دهد . نشان می دهد که فرهنگ جهانی دارد عوض می شود. فرهنگی که دارد خشونت را تائید می کند یا مثل این مطلبی که من براتون بیان کردم شاید حتی خشونت را تشویق هم می کند اینها در حال عوض شدن است.

در جامعه های مثل جامعه ما عواملی مثل چند همسری، نداشتن حق طلاق و عواملی از این دست چقدر در بروز خشونت روانی موثر است ؟

همه عواملی که مطرح کردید تأثیر فراوانی دارد در تداوم خشونت و حتی گسترش خشونت. شما در نظر بگیرید یک مردی که توی یک جامعه ای زندگی می کند و می داند که اگر دست به خشونت بزند مورد مجازات قرار می گیرد قبل از اینکه این کار را بکند فکر می کند در مورد کارش. اگر بداند که طبق قوانین آن جامعه این زن می تواند برود و به استناد به این خشونت تصمیم به جدائی بگیرد و جدا بشود و قانون از آن پشتیبانی می کند، طبیعتا آن مرد قبل از دست زدن به خشونت ممکن است بیشتر فکر بکند. در کشور ما چنین قوانینی وجود ندارد. حتی روشنفکرترین افراد حاکمیت کشور ما اطاعت زن از مرد را مطرح می کند و آنرا ضروری می دانند. خوب این مطرح کردن اطاعت زن از مرد طبیعتا یک عواقبی خواهد داشت. اگر زن اطاعت نکرد آیا این حق را به مرد می دهد که دست به خشونت بزند؟ متآسفانه قوانین حاکم و فرهنگ حاکم بر جامعه ای ما الآن چنین حقی را به مرد می دهد و در نتیجه با دادن این حق عملا کمک می کند به گسترش خشونت. در حالی که اگر قانون این را نقص کند، اگر فرهنگ حاکم بگوید که حق جدایی حق زن است و او باید دارای حقوق دیگری هم باشد، همانطور که مرد یک سری امتیازات را دارد، بعد مرد قبل از اینکه دست به خشونت بزند به این عواقب اش فکر می کند و این می تواند درکاهش میزان خشونت نقش داشته باشد. شما حساب کنید در کشورهای غربی زن راحت تر می تواند بگوید مورد خشونت قرار گرفته و بعد مرد حالا آن عواقبی که باید به چشم خواهد دید. در کشو ما حتی صحبت در مورد این مسئله در واقع وجود ندارد. کار تحقیقی در مرد این مسئله صورت نمی گیرید. شما بروید بگردید ببینید چند کار تحقیقی در مورد خشونت علیه زنان در کشور ما صورت گرفته است. از تعداد انگشتهای یک دست تجاوز نمی کند. پس یک موضوع دیگر مسئله صحبت کردن و صحبت نکردن در مورد خشونت است، مطالعه کردن یا مطالعه نکردن در مورد خشونت است و متاسفانه فرهنگ حاکم و قوانین حاکم در ایران این مطالعات را محدود می کندو در نتیجه به طور غیر مستقیم به گسترش خشونت کمک می کند.

سطح آگاهی افراد جامعه در کاهش خشونت چقدر موثر است؟ آیا ما شاهد خشونت در قشر روشنفکر جامعه هم هستیم؟

اصولا سطح فرهنگ و سطح آموزش باید نقش مثبت داشته باشد ولی در بعضی موارد آدم نا امید می شود وقتی بعضی از مطالعات و بعضی از مسائل را می بیند. اتفاقا یکی از این مطالعات محدودی که توی ایرا ن صورت گرفته به وسیلۀ دکتر شهلا اعزازی که در سال 1380 این مقاله شان چاپ شد. توی این مطالعه ایشان سطح سواد را و ارتباط آنرا با میزان خشونت بررسی کردند. ایشان متأسفانه نشان داده اند که تفاوت چندانی از لحاظ میزان خشونت بین کسانی که مدارک دکتری دارند در مقایسه با آنها که مدارک پایینتری دارند وجود ندارد.
حداقل اگر تفاوتی هم باشد آنچنان زیاد نیست. پس حتی در کسانی که مدارک دکتر هم گرفته اند ما می توانیم خشونت را ببینیم. و من مسلما درکار خودم شاهد هستم و افرادی را می بینم که تحصیلات خیلی بالائی دارند و دست به خشونت می زنند. اتفاقا همین هفته پیش یکی از خانم هائی که توی مطب من بود ایشان اصرار داشت که من حتما در مورد این مطلب اشاره داشته باشم و مقاله ای بنویسم. ایشان شوهرشان نویسنده ای در ایران است و کتاب هائی متعددی چاپ کرده اند. ایشان می گفت خشونت، در آن چهار چوبی که من در مطالب خود نوشته ام، همان چهار چوب در خانواده خودشان وجود دارد و در میان خیلی از روشنفکرهای دیگری این خانم با آنها آشنا هستند مقدار زیادی خشونت وجود دارد، شکاکیت به زن ها است و محدود کردن زن ها از لحاظ بیرون رفتن و از لحاظ ارتباطات اجتماعی داشتن و غیره وجود دارد.
متاسفانه نویسنده ها کمتر در مورد این مسئله توی خاطراتشان یا در تجارب شخصی شان اشاره می کنند.
اخیرا کتاب نامه های فروغ آمده است بیرون. خوب فروغ از یک خانواده به نسبه روشنفکر بود. تجربه فروغ را من برایتان می خوانم از کتاب خاطرات فروغ به نام اولین تپش های عاشقانه قلبم. من یک قسمت هایش را برایتان می خوانم. این نامه ای است که به پرویز شاپور شوهرش خودش در آن موقع نوشته بود:
"چرا در میان مردمی که جز آزار دادن من هدف و مقصودی ندارند تنها گذاشته اید. من نمی توانم در مقابل کسانی که به تو و به من فحش می دهد ساکت بنشینم. من اینجا نمی توانم هر روز دعوا کنم. هر روز کتک بخورم... به خدا من زندگی در میان بیابان در زیر آفتاب سوزان را به ماندن در اینجا ترجیح می دهم دیگر در آنجا کسی نیست تا در هر ساعت و بر سر هر موضوع جزی مرا فاحشه و نا نجیب خطاب کنند. من هم انسانی هستم. شخصیتی دارم. احساساتی دارم. من یک بچه دو ساله نیستم. من نمی توانم هر روز موهای خودم را در چنگ این و آن ببینم. گوش من دیگر نمی تواند این سخنان رکیک و این فحش های وقیحانه را بشنود."
این تجربه یک روشنفکر است. خوب فروغ کاملا شناخته شده است کارها یشان. نقش برجسته ای که در ادبیات و در شعر ما داشته اند کاملا شناخته شده است. حالا اجازه بدهید پاسخ پرویز شاهپور را، که ایشان هم روشنفکر خیلی برجسته ای بود و کارهائی که کرده فوق العاده و شاید همیشگی باشد و جاودانه، بیاورم. پاسخی که پرویز شاهپور به ایشان می دهد این است که:
" تورا دختر با ارزشی می دانم. ولی اصولا نسبت به جنس مخالف نظر خوبی ندارم. نمی توانم باور کنم که درنزد شما ها حقیقتی یافت شود و اگر هم یافت شود مطمن هستم بسیار نا قابل و ناچیز است."
این باور فرهنگی است که در روشنفکران ما وجود دارد. حداقل در بخشی از روشنفکران ما وجود دارد. طبیعتا اگر باور من به زن به جنس مخالف این باشد که آنها توشون حقیقتی وجود ندارد و اگر حقیقتی هم باشد حقیقت بسیار ناقابل و ناچیز است طبیعتا این باور تعیین کننده برخورد من خواهد بود با آنها و مسلما این برخورد خیلی عالی نخواهد بود. مسلما آنها را با خودم برابر نخواهم دید و در نتیجه با آنها به عنوان برابر برخورد نخواهم کرد. و اینها مسائلی است که متاسفانه در میان روشن فکران به اندازه کافی به آن پرداخته نشده است. افراد زیادی را دیده ام که از فعالان سیاسی هستند، نقش های برجسته ای در گروه های مختلف خودشان دارند ولی وقتی پای صحبت همسرانشان مینشینی آنها از خشونت میگویند؛ از خشونت روحی روانی بطور مسلم ولی حتی خشونت های نوع دیگر. چطوری می شود که این تناقض را توضیح داد؟ اگر من برای آزادی کشورم مبارزه می کنم، برای آزادی انسان ها بطور کلی مبارزه می کنم چطوری می توانم زنی را در خانه خودم اسیر کنم؟ حالا آن زن می خواهد دختر من باشد یا همسر من باشد یا خواهر من باشد. یک مورد دیگر اشاره کنم؛ یک دختر 22 ساله ای است که پدرش یکی از فعالین جنبش چپ بوده و ایشان می گفت هم کلاسی های پسر او، دختری 22 ساله که از 6-5 سالگی در کانادا بوده، اجازه ندارند به خانه تلفن بکنند. خوب این خشونت است یعنی اگر این دوست این یا هم کلاسی او برای مسائل درسی احتیاج داشته باشد تماس بگیرد اجازه ندارد تلفن را بردارد و با خانواده تماس بگیرد. چرا ؟ چون این پدری که مبارز سیاسی است و برای آزادی دارد مبارزه می کند نمی تواند اینرا تحمل کند و توهین می کند به این دختر و انواع و اقسام لقب های نا مناسب را به این دختر می دهد.

به نظر شما چه عواملی باعث کاهش خشونت چه در سطح خانواده و چه در سطح جامعه می شوند؟

طبیعتا اگر خشونت عوامل مختلفی داشته باشند و آن طوری که گفتم دارد، در سطح جامعه خانواده و فردی، باید به همه آن مسائل پرداخته شود. توی پزشکی چیزی که ما مطرح می کنیم به عنوان پزشک می گویم سه نوع جلوگیری است. جلوگیری اولیه، جلوگیری ثانویه و بالاخره جلوگیری که در واقع درمان پیچیدگیهای بیماری است. نوع اول جلوگیری است یعنی که ما مانع بروز یک مسئله ای و بیماریی می شویم. بهترین راه درمان بیماری دیابت یا قند خون این است که بیمار نشوید. اگر مواظب غذا یتان شوید ورزش بکنید به اندازه کافی، درواقع می توانید کمک کنید که هیچ وقت دچار این بیماری نشوید. اگر ما بتوانیم راه هائی را در جامعه وپیاده بکنیم که مانع خشونت بشود کار اصلی را کرده ایم. چرا؟ چون در مراحل بعدی هر اقدامی بکنیم اقدامات محدودی خواهد بود و تآثیر محدودی خواهد داشت. یعنی اگربایستیم تا خشونت صورت بگیرد و گسترش بیابد و بعد امکانات در اختیار خشونت دیده ها قرار بدهیم خوب در این صورت فقط به آن فردی که مورد خشونت قرار گرفته است کمک داده می شود و کمک محدودی خواهد بود، ودر ضمن هزینه خیلی زیادی را هم در برخواهد داشت. پس در درجه اول باید کارهائی بکنیم که جلوی خشونت گرفته بشود.
در سطح جامعه باید قوانینی بر کشور حاکم شود که به طور مشخص خشونت را در خانواده و بر علیه زنان، برعلیه کودکان، علیه سالمندان و علیه کسانی که دچار بیماری های روحی روانی هستند و ناتوانی دارند که از خودشان مراقبت کنند؛ در همه این موارد باید خشونت را منع کرد و بعد اگر قوانینی وضع شده است آن قوانین باید تبلیغ شود. پس این وظایف رسانه ها می شود، وظایف مدارس می شود، وظایف سیستم آموزشی می شود؛ حتی مسئولیت پزشکان می شود که در مورد این قوانینی که، حالا در این مرحله که صحبت می کنیم، وضع شده است صحبت کنند. امیدواریم که وضع شوند چنین قوانینی در یک مرحله ای در ایران و آن قوانین این پیغام را بیاورند در جامعه، بیاوردند در خانواده ها و به افراد برسانند که خشونت توی این جامعه خاص و جامعه ما ایران تحمل نمی شود.
مسائل فردی را اگر نقش الکل است، اگر مسئله فقراست طبیعتا سیستم هائی باید وجود داشته باشد که با مسئله فقر برخورد کند. اگرفقر کمک می کند به بالا رفتن درصد خشونت، خوب طبیعتا ما باید به آن پاسخگو باشیم و سیاست هائی در سطح جامعه و در سطح خانواده داشته باشیم که میزان فقر را کمتر بکند. طبیعتا اینها مسائل گسترده ای است که واقعا نیاز به هماهنگی تمام سیستم های مختلف و چارچوب های مختلف جامعه دارد که بتوانیم این تغییرات را در جامعه ایجاد بکنیم. ما می دانیم که بیکاری در بروز خشونت نقش دارد. طبیعتا باید سیستم هائی باشد که با مسئله بیکاری برخورد کند. یا اگر مواد مخدر یا حتی بیماری های روحی روانی، اگر اینها باعث گسترش خشونت می شود، باید ما سیاست هائی داشته باشیم که با این خشونت ها برخورد بشود. اگر خشونت فقط در حد فرد باشد برخورد فردی با آن شخص مثل درمان و گاهی اوقات نشستن و صحبت کردن و حتی استفاده از دارو می تواند نقش داشته باشد. ولی دارو و گفتار درمانی بیشتر در مورد افراد خاصی می تواند نقش داشته باشد و در سطح جامعه نمی تواند عاملی باشد که سیاست ها را تعیین کند.
سیاست ها در درجه اول باید معطوف به این شود که خشونت مورد مطالعه قرار بگیرد، علتش مورد بررسی قرار بگیرد، مراکزی باشد برای چنین مطالعاتی و امکانات مالی باشد برای چنین مطالعاتی. سیستم آموزشی هم در خدمت برخورد با این مسئله باشد. و واقعا رسیدن به این باور که خشونت نادرست است، خشونت تاثیر منفی دارد ایجاد این باور در سطح کسانی که قانون گذار هستند، در سطح کسانی که در کشور سیاست گذارند می تواند نقش مهم و اساسی داشته باشد. در این صورت ممکن است به آن روزی برسیم که خشونت در جامعه جایی نداشته باشد، که به نظر می آید راه طولانی هم داریم در کشور خودمان حداقل. باید در مورد این مسئله صحبت کرد، جنبه های مختلف آن را بررسی کرد، همین موادری که شما گفتید مسئله نقش چند همسری را مطرح کرد، نقش صیغه را و اینکه چگونه این مسائل در گسترش خشونت تأثیر می گذارد؛ حق و حقوق نداشتن زنان را باید مطرح کرد و اینکه چطوری این مسئله باعث گسترش خشونت می شود و با مطرح کردن، آموزش دادن و در نهایت درگیر کردن گروه بیشتری از مردم در زندگی اجتماعی شاید بتوان در نهایت سیستم حاکم را مجبور کرد که بعضی از مسائل را در نظر بگیرند. در نهایت من در کشور خودمان شک دارم که توی این چهار چوب ها بشود، و در این چهار چوب حکومت فعلی ما اصلا بتوانیم چنین قوانینی داشته باشیم. در سطح کشور ما تغییرات خیلی اساسی تری لازم باشد قبل از اینکه ما برسیم به نفی خشونت و نفی خشونت علیه زنان.

آقای دکتر آزادیان یک بار دیگر از شما تشکر می کنم بخاطر وقتی که در اختیار ما گذاشتید.
خیلی ممنون ومن تشکر می کنم از گردانندگان رادیو رسانـــه که یک بار دیگر این امکان را برای من فراهم کردید که در خدمت شنوندگان رادیــو باشم