خشونت، فصل دهم

قسمت دهم: خشونت در خانواده: تآثیر بیماریهای روحی-روانی

آی آفتاب

آنقدر تاریکم

که روشنایی تو علاجم نمیکند

و عبور شعر در رگهایم

دیگر نشانۀ حرکت نیست

شاداب وجدی- خورشیدی دیگر

یکی از توهمهایی که در رابطه با خشونت در خانواده وجود دارد این است که "مردانی که دست به آزار همسر خود میزنند از بیماری روحی و روانی رنج میبرند." شکی نیست که بعضی از افرادی که علیه همسر خود دست به خشونت میزنند از بیماری روحی و روانی رنج میبرند اما میزان این افراد نسبت به کل افراد زن آزار درصد کوچکی است.

در یک مطالعه که در چهار شهر مختلف آمریکا صورت گرفت 840 مرد شرکت کردند.[1] این مردان در یک برنامۀ درمانی برای افراد خشن ایجاد شده بود شرکت میکردند. این مطالعه نشان میدهد که 39 درصد افرادی که دست به خشونت زده بودند دارای شخصیت خود شیفته[2] و یا شخصیت ضد اجتماعی[3] بودند ولی تنها 5/2 درصد آنها علایم بیماریهای جدی روحی و روانی را نشان میدادند.

جامعۀ روانشناسان آمریکا[4] گروهی[5] را برای بررسی خشونت در خانواده دعوت کرده بود. این گروه نتیجه گرفتند که "در میان زن آزاران مردانی هستند که بیماری روحی آنها باعث خشونت به وسیله آنها میشود...و هستند مردانی که در عین حال از بیماری روحی و از خشونت رنج میبرند" و لذا بر مبنای این گزارش اکثر افرادی که دست به خشونت میزنند از بیماری روحی و یا روانی رنج نمیبرند. آنها در عین حال پیشنهاد میکنند که برای آن دسته از افرادی که از بیماری روحی و روانی رنج میبرند و دست به خشونت میزنند ورود به یک برنامۀ درمانی ضروری است. داشتن بیماری روحی و روانی توجیه کنندۀ خشونت نمیباشد.

در مطالعه ای که به بررسی خشونت در بیماران اسکیزوفرنیا پرداخت[6] 1410 نفر که دچار بیماری اسکیزوفرنیا بودند شرکت کردند. این مطالعه نشان میدهد که میزان رفتار خشونت آمیز در این بیماران بسیار نادر است ولی اتفاق می افتد. بر اساس این آمار در مدت 6 ماه میزان خشونت 1/19 درصد بود و میزان خشونت شدید 6/3 درصد بود. وجود علایم شدید بیماری مثل توهم مورد آزار قرار گرفتن[7] عامل مهمی برای دست زدن به خشونت بود. سوء استفاده از مواد مخدر و مشکلات اجتماعی از عوامل دیگر قابل پیش بینی خشونت در این مطالعه بوده اند.

مطالعۀ دیگری[8] به بررسی میزان خشونت همین رابطه نشان داد که در میان 331 نفری که در این مطالعه شرکت داده شده بودند دو عامل امکان خشونت بیشتر را پیش بینی میکند. این که اگر بیماران داروهای تجویز شده به وسیله پزشکان را مصرف نکنند و یا اینکه از مواد مخدر و الکل استفاده کنند امکان دست زدن به خشونت آنها به مراتب بالاتر میرود.

در مطالعۀ دیگری 1136 نفر که دچار بیماریهای روحی و روانی بودند و تعدادی انسان سالم شرکت کردند.[9] میزان خشونت بین آنهایی که از بیماری روحی- روانی رنج میبردند و آنهایی که دچار بیماری نبودند، در صورت عدم استفاده از مواد مخدر، تفاوت چندانی نبود. از طرف دیگر آنهایی که از مواد مخدر استفاده میکردند، جدا از داشتن یا نداشتن بیماری روحی، به میزان بالاتری دست به خشونت میزدند. البته کسانی که بیماری روحی-روانی داشتند بیشتر از مواد مخدر و الکل استفاده میکردند.

در یک مطالعۀ گستردۀ دیگر که به همین منظور انجام شد و 802 نفر در آن شرکت داشتند.[10] نتیجه این مطالعه این بود که بسیاری از بیماران روحی- روانی که دست به خشونت میزنند خود در مرحله ای از زندگی فردی در خانواده و یا خارج از خانواده مورد خشونت قرار گرفته بودند. بعضی عوامل دیگری که امکان بروز خشونت را پیش بینی میکرد شدت بیماری، مصرف نکردن دارو، مصرف مواد مخدر و شروع بیماری در سن پایین بود.

به طور خلاصه: مشخص است که اکثر افرادی که از بیماریهای روحی و روانی رنج میبرند دست به خشونت نمیزنند. این مسئله در مورد خشونت در خانه و در روابط خانگی هم صادق است. افرادی که بیماریهای روحی و روانی دارند خود بیشتر مورد خشونت قرار میگیرند و درصد قابل ملاحظه ای از این افراد مورد خشونت فیزیکی و یا آزار جنسی قرار گرفته اند. در مواردی که مشاهده میشود که افرادی که از بیماریهای روحی و روانی رنج میبرند دست به خشونت میزنند باید حضور عوامل دیگری- مثل استفاده بیش از اندازه از الکل و مواد مخدر، بی سرپناهی، عوامل نا مساعد محیطی و استفاده نکردن از دارو- را در نظر گرفت. بیشترین رابطه بین بیماریهای روحی و روانی را در میان افرادی میبینم که مورد خشونت خانوادگی قرار گرفته اند.

---

[1] Gondolf, E.W.,”MCMI-III Result for Battere Program Participants in Four Cities: Less “Pathological” Than Expected Journal of Family Violence 14:1 (1999): 1-17

[2] Narcissistic personality

[3] Anti social

[4] American Psychological Association

[5] Task Force on Violence and the Family

[6] Swanson JW, et al. A national study of violent behavior in persons with schizophrenia. Arch Gen Psychiatry 2006 May; 63(5):490-9.

[7] Persecutory Delusion

[8] Swarts MS, et al. Violence and severe mental illness: the effects of substance abuse and nonadherence to medication. Am J Psychiatry. 1998 Feb;155(2):226-31

[9] Steadman HJ, et al. Violence by people discharged from acute psychiatric inpatient facilities and by others in the same neighborhoods. Arch Gen Psychiatry. 1988 May; 55(5): 393-401

[10] Swanson J.F. et al. The social-enviromental context of violent behavior in persons treated for severe mental illness. Am J Public Health. 2002;92:1523-1531